UX Nedir?

İnsanlar hoşlanmadıkları, onlara yabancı gelen deneyimlerden kaçınırlar. Bu deneyimi bir internet sitesi açısından düşündüğümüzde aklımıza ilk gelen UX (User Experience, kullanıcı deneyimi). Peki sıkça duyduğumuz UX nedir, kullanıcı deneyiminden kastımız ne? Google Analytics’in faydası ne ve neden birlikte kullanılmalı?

Bir e-ticaret sitesini ele alalım. Sitenin hızı, alışverişte kaç adımdan geçtiğiniz, aradığınız ürünü bulma kolaylığı, renkler, yazı fontu, ürün açıklamaları, ürün görselleri, ürün yorumları gibi unsurlar yani bir sitede bulunan her şey kullanıcı deneyimini etkileyen faktörlerdir. UX tasarımının insanlara yaşatacağı deneyim en üst düzeyde olmalı ki, e-ticaret sitesinin geri dönüşleri de en üst düzeyde olsun. Sonuç olarak siteye girişten itibaren, siparişin teslimi ve satış sonrası hizmetlere kadarki süreç UX kapsamındadır ve her bir basamak bol bol düşünülerek tasarlanmalıdır. Bunlardan herhangi birinin eksik olması demek satış kaybı demektir. Satış kaybının oranı ise kullanıcıların sabrına bağlıdır. Bir e-ticaret sitesinin ise en son isteyeceği şey müşterilerinin sabrını sınamak olmalıdır.

UX tasarımı kullanışlı bir site tasarlamaktan ibaret değildir. Bu süreç psikoloji, antropoloji, sosyoloji gibi bilimlere dayandırılırken görsellik ve bol bol istatistiklerle de desteklenmelidir. Hazır istatistik demişken gelelim konumuza. Google Analytics.

Google Analytics, bir UX tasarımcısı için kurtuluş olabilecek güçlü özelliklere sahip. Bu yüzden bu yazım Google Analytics’in UX için sağladığı yararlar üzerine olacak. UX araçları bütçeyi zorlayacak fiyatlara sahip ama temel bir Google Analytics hesabı ücretsizdir ve sağladığı esneklik de neredeyse sınırsızdır. Burada kullanım eğilimlerini, kullanıcı hareketlerini ve hataları izleme gibi birçok veriyi gözlemleyebilirsiniz. Fakat önemli olan bakmak değil görmek öyle değil mi? Sonuçları nasıl değerlendireceğiniz ve size ne kadar yarar sağlayacağı biraz da size kalmış yani. Verilerin görselleştirilmesi onları anlamanın en iyi yollarından biridir. Google Analytics, verilerinizi çok yönlü olarak dilimlemenize ve çok çeşitli grafikler halinde görüntülemenize olanak tanır. Elbette, Google Analytics her şeyi yapamaz. Site dışı veriler için diğer UX araçlarına ihtiyaç duyulur.

Hemen Çıkma Oranı ne işe yarar?

Davranış – Site İçeriği – Tüm Sayfalar sekmesinden ulaşabileceğiniz bilgiler ile hangi sayfaların en iyi, hangi sayfaların kötü ‘hemen çıkma’ oranlarına sahip olduğunu görebilirsiniz. Hemen çıkma oranının anlatmak istediği bir kullanıcının sitenize giriş yaptıktan sonra herhangi bir etkileşimde bulunmadan aynı sayfadan geri çıkması. Bunun birçok sebebi olabilir. Kullanıcı aradığı bilgiye o sayfadan hemen ulaşmış olabilir veya sayfanızın performansı kötüdür ve iyileştirme gerekiyor olabilir. O yüzden bu veriler bir UX nedir diye soranlar için de UX tasarımcıları için de önem arz eder. Hangi sayfaların optimize edilmeye ihtiyaç olduğunu bu veriler sayesinde anlayabilirler.

Ayrıca ağırlıklı sıralama türü ile önemsiz, daha doğrusu daha az önemli sayfalar yerine asıl önem vermeniz gereken sayfalarınızı ön plana  çıkarabilirsiniz.

Davranış – Site İçeriği – Açılış Sayfaları sekmesinden ise direk olarakaçılış sayfalarınabakarak, tüm sayfalar arasınakaybolmadan doğru verilere daha kolay ulaşabilirsiniz. Bu sayede kullanıcıların sitenize hangi sayfalardan giriş yaptığını da kolayca görebilirsiniz.

Kullanıcıların sayfanızdan hemen çıkmasının birden fazla nedeni olabilir demiştim ve örnekolarak aradıkları içeriğe aynı sayfadan ulaşmış olabileceklerini vermiştim. Daha açıklayıcı olmak gerekirse, kullanıcıların sitenize giriş yaptığı sayfada birdosya indirme linki var ve insanlar bu dosyayı indirip çıkış yapıyorlar. Peki, bu durumda bu ziyaretin hemen çıkma oranını arttırması doğru olur muydu? İndirme linkinin kullanımını bir etkileşim olarak gösterebilir ve bu durumdan kurtulabilirsiniz. Böylece daha doğru sonuçlar elde edersiniz. Ayrıca aranılan bilgiyi kullanıcılara sunan bir açılış sayfasının yüksek hemen çıkma oranına sahip olması kötü bir şey değildir. Yani bu verileri değerlendirmek size kalmış.

Çıkış Oranı nedir?

Çıkış oranına bakarak kullanıcıların hangi sayfalarınızdan sitenizi terk ettiğini hangi sayfalarınızın onları sitenizde tuttuğunu görebilirsiniz. Sayfalarınızın analizini yaparken işinize yarayacak bir önemli veri daha. Hemen çıkma oranından farkı, oranı arttıranın çıkış süresi değil, süresi ne olursa olsun çıkış yapılmış olması.

Sayfada Geçirilen Ortalama Süre size ne anlatıyor?

Bu raporla insanların sitenizde en çok hangi sayfalarda zaman harcadıklarını ve hangi sayfalardan hızla ayrıldıklarını görebilirsiniz. Fakat hemen çıkma oranını anlatırken de söylediğim gibi bir sayfa üzerinde az zaman geçirmek hemen kötü bir şey olarak algılanmamalı. Kullanıcıların o sayfada geçirmesi gereken zaman analiz edilmeli ve elde edilen veriler buna göre değerlendirilip, yorumlanmalı.

Eğer uzun ve zaman harcanmasını beklediğiniz bir içeriğe sahipseniz fakat kullanıcılar bu zamanı harcamıyorsa, bu iyileştirme yapmanız gerektiği anlamına gelir. Bu ve bunun gibi veri ve veriler üzerine yapacağınız yorumlar ile varacağınız sonuçları eğer iyi değerlendirir ve içerik-tasarım konusunda iyileştirmeler yaparsanızve UX nedir iyice anlarsanız, işte o zaman bir fark yaratabilirsiniz.

Şunu da açıklamakta yarar var. Sitenizde tek bir sayfaya yapılan ziyaret (eğer başka bir sayfaya geçiş yapılmadıysa) sıfır saniye olarak algılanır. Ve ortalama dışı tutulur.

Kullanıcı Başına Oturum Sayısı nedir?

Kitle – Genel Bakış sekmesinden ulaşabileceğiniz kullanıcı başına oturum sayısı ile kullanıcılarınızın oturum başına kaç sayfa görüntülediğini hızlı bir şekilde anlayabilirsiniz. Yine açıklamakta fayda var. Bir e-ticareti sitesine girip aradığı ürünü satın almak isteyen bir kullanıcının oturum sayısı ile, özgün ve yoğun içeriklere sahip bir sitede zaman geçiren kullanıcıınoturum sayısı aynıolmayacaktır. Yani site hakkında bilgi sahibi olmadan bu veri için düşük veya yüksek olması iyidir gibi bir açıklama yapmak çok yanlış olur.

Sitenizdeki sayfa sayısı ve kullanıcı başına oturum sayısını karşılaştırarak sayfanızın kullanımı hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Mobil kullanım verileri neyi sağlar?

Google Analytics verileri 3 kategoriye ayırır. Kitle – Mobil – Genel Bakış sekmesinden ulaşabileceğiniz rapor ile sitenizin oturumlarının üç cihaz türünde nasıl ayrıldığını görebilirsiniz. Mobildeki yükselişi göz önüne alırsak elde edeceğiniz bu bilgiler sizin için çok önemli ve yararlı olacaktır. Buradan elde edeceğiniz bilgiler ile sitenize mobil bir cihazdan gelen kullanıcıların hemen çıkma oranının çok yüksek olduğunu, çünkü mobil uyum sorununuz olduğunu fark edebilirsiniz. Bu herhangi bir sayfanız içinde geçerli olabilir. Ya da herhangi bir ekran boyutu için bile sıkıntı yaşıyor olabilirsiniz.

Kitle – Mobil – Cihazlar sekmesinden birincil boyutu Ekran Çözünürlüğü olarak ayarlarsanız sitenizin hangi ekran çözünürlüğüne sahip mobil cihazlardan ziyaret edildiğini görebilirsiniz.

İkincil boyutu Mobil Cihaz Modeli olarak ayarlarsanız spesifik olarak hangi mobil cihazdan nasıl veriler elde ettiğinizi, hangileriyle sıkıntı yaşadığını öğrenebilir ve çözüm üretebilirsiniz.

Demografi verileriyle ulaşacağınız bilgiler UX tasarımı için, özellikle başlarda çok yardımcı olacaktır. Ziyaretçilerin kullandığı tarayıcı, yaşları, cinsiyetleri, ilgi alanları vs. gibi bilgiler, sitenizin tasarımını olgunlaştırmak için ihtiyaç duyacağınız çok önemli bilgilerdir.

Arama terimleri raporu ne işe yarar?

Öncelikle bilmeniz gereken şey; eğer sitenizde bir arama kutucuğu varsa yani kullanıcılar site içi arama yapabiliyorsa bu raporu elde edebilirsiniz ve ikinci olarak Google Analytics’de de etkinleştirmeniz gereklidir. Eğer bunlar yoksa herhangi bir veriyle karşılaşmazsınız.

Eğer şartların hepsine sahipseniz elde edeceğiniz veriler ile UX tasarımınız için gereken bir diğer çok önemli verilere ulaşırsınız. Eğer bir kullanıcı aradığı şeyi sitede bulamıyorsa bu hemen ilgilenilmesi gereken bir durumdur. Eğer dikkate alınırsa iyi bir UX tasarımı sonrası gerek bir kullanıcı odaklı siteye sahip olabilirsiniz.

Özelleştirme

Kullanıcılarınızın sitenizde ne yaptığınızı merak ediyorsunuzdur. Mesela sık sık bağlantı sanıp tıklamaya çalıtıkları bir yer mi var? Ya da sitenizde bulunan videoyu izleyip izlemediğini merak ettiniz mi? Belki de çok azı tamamını izliyorken, bir kısmı yarı da bırakıyor hatta belki de çoğunluğu ilk 10 saniyeden sonra terkediyor.

Özelleştirme ile istediğiniz raporu istediğiniz şekilde elde ederek istediğiniz raporla karşılaştırabilir ve meraklarınızı giderebilirsiniz. UX tasarımcıları için sanırım en önemli, en kullanışlı kısımlardan birisi burası olmalı.

Yeniler- Geri Gelenler raporu

Google Analytics’den elde edeceğiniz bu rapor ile kimler sitenize geri dönmüş ve bu kişiler nasıl özelliklere sahip görebilirsiniz. Belki de belirli bir yaş aralığı veya belirli bir ülkeden gelen kullanıcılar sitenizle daha çok ilgili. Bunların da UX tasarımı için önemli veriler olduğunu söylememe gerek yok sanırım. Anlayacağınız üzere siteniz ve ziyaretçileriniz hakkında elde edeceğiniz her bilgi kullanıcı odaklı bir siteye sahip olmanız için son derece değerli.

Uyarmak da yarar var. Eğen sitenizi daha önce ziyaret eden biri tarayıcı verilerini sildiyse, sitenize daha önce girmiş olsa bile yeni ziyaretçi olarak görünür. Yani elde edeceğiniz veriler %100 doğru olmayacaktır.

Kullanıcı deneyiminizi geliştirme sürecinde yani UX tasarımı sürecinde ihtiyacınız olan veriler nedir ve nasıl ulaşabilirsiniz kısaca anlattım. Raporlar ve verilerin arasında boğuluyormuş gibi hissetmeyin. Nereye ve neden bakacağınızı bildikten sonra çok kolay ve zevkli bir işin içindesiniz. Ayrıca kullanıcılarınızı ne kadar iyi tanırsanız o kadar iyi bir siteye sahip olursunuz.

Beklentinizden düşük verilere sahipseniz, nedenini düşünün. Gerçi bunu sizi yerinize Google Analytics yapıyor ama yorumlamak sizin elinizde. Kullanıcılar neden o sayfada az zaman harcamış? Neden bu sayfada siteyi terk ediyor? Neden o video az izlenmiş? Ziyaretçi neden aradığını bulamamış? Bunların hepsini fark edip üstesinden gelmek ve beklentilerinize ulaşmak hiç zor değil. İlk anda mükemmel siteye ulaşamazsınız.

Zamanla kullanıcılarınızı tanımak ve sitenizi onlara uygun bir hale getirmek ilk göreviniz olmalı. Ziyaretçileriniz size değil, siz ziyaretçilerinize uyum sağlamalısınız. UX nedir iyice kavrayabilsiyseniz, dijital dünyada kullanıcı odaklı olmak, bir adım ileride olmak demek bilirsiniz. UX bu yüzden önemli. Google Analytics de en önemli yardımcı. Kolay gelsin 🙂